Ostrowidz i zaślepienie
18/04/2012
Saul Friedlander, Refleksy nazizmu. Esej o kiczu i śmierci. Przełożył Marcin Szuster. Wstęp Paweł Śpiewak. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011. Z podzięką dla Redaktora Burka!
To brawurowo napisany esej, którego motto można wziąć z Brzozowskiego: “każde zaprzeczenie ma w sobie naturę tego <tak>, przeciw któremu się zwraca”. Polimorfizm nazizmu i jego wnikanie w różne postawy fascynuje autora i czyni go krytycznym ostrowidzem.
Pierwszymi pisarzami europejskimi, którzy otworzyli naszą wrażliwość na takie metamorfozy i nastawili do nich krytycznie, zaraz po wojnie, byli Tadeusz Borowski i Tadeusz Różewicz. Nie znajduję jednak żadnych do nich odwołań, ani w tekście eseju, ani we wstępie Pawła Śpiewaka, ani też w zapisie dyskusji, którą opublikowała “Kultura Liberalna”.
Jak widać zauroczenie łatwo przechodzi w zaślepienie.