Długi książkowe
24/02/2018
Włodzimierz Paszyński, Książki z dobrej półki, Nakładem Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2017.
Zawsze uważałem, że zawód nauczycielski jest powołaniem i godnością, a nauczanie literatury – najważniejsze. Więc bardzo się cieszę, że autor tej tej książki (polecam nie tylko maturzystom) temu przyświadcza.
– Puchatku?
– Tak, Prosiaczku?
– Nic. Tylko chciałem się upewnić, że jesteś.
Jacek Głażewski, Konspiracja wyobraźni. Studium o pamiętnikach Jana Kilińskiego. Nakładem Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2017.
To jest książka napisane ze źródłowym znawstwem, pasją poznawczą i pisarskim wigorem. Kiliński, jego świat i jego czas tutaj odżywają, a ja pogrążam się w czytaniu, przekonując się o nierozerwalnym w polskiej nowoczesności splocie problematyki narodowej i społecznej. Z tej ostatniej wypruto całą naszą współczesność, opustoszałym “narodem” ogłuszając nas nieustannie. Tym bardziej treściwa, krytyczna i kryniczna to lektura.
Zamknięcie i wezwanie
23/02/2018
Stefan Żeromski, Pisma zebrane, tom 22, Biała rękawiczka, opracowała Justyna Kołodziejczyk; Turoń, opracowała Beata Utkowska. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie, bez daty, ale realnie 2017.
Tom ten zamyka czterotomową serię trzecią Dramaty, oraz cykl 39 (słownie: trzydziestu dziewięciu) tomów Pism zebranych Stefana Żeromskiego, od lat doskonale redag0wanych przez Zdzisława Jerzego Adamczyka. W tych 39 tomach jest jednak luka, mianowicie tomów 27-33, przewidywanych na nowe, a właściwie pierwsze systematyczne i krytyczne wydanie Dzienników.
Drogi, Szanowny Zdzisławie, do dzieła, na nie czekamy!
Opracowanie tego tomu dramatów Żeromskiego, jak zawsze w tej edycji – znakomite. Turonia przeczytałem w pierwszy wieczór, komentarz Beaty Utkowskiej mnie oświecił, a tego, że nikt tej sztuki nie wystawi na stulecie niepodległości – nie pojmuję.
Ale nie tylko tego ostatnio nie pojmuję…
Zapis dedykowany
04/02/2018
Od kilkudziesięciu lat staraliśmy się szczególnymi myślami i pracami, drobnymi krokami, znakami i gestami, rozluźniać ten bolesny splot polsko-żydowski (polsko-niemiecki, polsko-ukraiński, polsko-litewski…) tak, aby można było w nim swobodniej oddychać i nie przemieniał się on w duszącą nas pętlę. Kim byliśmy? Och0tniczym korpusem pokoju, który nie został zorganizowany, armią wolontariuszy, którzy powoływali sami siebie, a rozsiani byli po całym kraju i poza jego granicami – spotykałem ich nie tylko w Lublinie, Sejnach i Olsztynie, ale także w Wąsewie, Żarach, Kaliszu oraz we Lwowie i w Nancy. Różniliśmy się genealogiami i poglądami, typami wykształcenia i sposobami ujęcia, jak bywa to na każdym uniwersytecie, potrafiliśmy ze sobą debatować i spierać się do imentu, jak zdarza się to na prawdziwych seminariach, i po nich. Ale jedno nas łączyło – poczucie wspólnego zobowiązania wobec całej dramatycznej przeszłości i przeświadczenie, że przyszłość musi być lepsza, choć nie spełni się nazajutrz. Ale z dnia na dzień, na pewno z roku na rok, było nieco lepiej, co znaczyło, że przybliżamy się do siebie, czyli do prawdy – w całej jej międzyludzkiej złożoności, uczuciowej wrażliwości, intelektualnej niepewności.
Uchwalona jednej nocy, w panicznym pośpiechu, ustawa, rozdarła gwałtem tę zwiewną tkaninę i cofnęła nas do punktu wyjścia, a może i przed niego.
Co robić? Ciągle to samo. Nie ma innej drogi i innych sposobów. Zawsze byliśmy świadomi, że to praca na pokolenia.
Krzysztofowi Czyżewskiemu przypisuję – z podzięką za Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei. Fundacja Pogranicze, Sejny 2017.
Długi książkowe
01/02/2018
Faraon. Poetyka filmu, pod redakcją naukową Seweryna Kuśmierczyka. Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa 2016.
Zanim zdołałem wywiązać się a tego długu, otrzymałem dar następny:
Jerzy Wójcik, Sztuka filmowa, opracowanie Seweryn Kuśmierczyk. Wydawnictwo Canonia, Warszawa 2017.
Jest to opracowanie wykładów Jerzego Wójcika, pilotowanych przez Seweryna Kuśmierczyka, a prowadzonych w Instytucie Kultury Polskiej UW w latach 2002-2003. Tylko piętnaście lat temu, a wydaje się, że w innej epoce…
Dziękuję, gratuluję obu edycji.
Katarzyna Szumlewicz, Miłość i ekonomia w literackich biografiach kobiet. Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2017.
Czytając te, napisane z wigorem, szkice, niektóre o moich powieściach ulubionych (Wichrowe wzgórza, Nana, choć bardzo brak mi Balzaca i Stendhala) przypominam sobie, czym się różniliśmy: bezpośrednim i zapośredniczonym (przez formę) stosunkiem do literatury. Dziękuję, podziwiam, nie zazdroszczę.
Eliza Kącka, Literatura jako spotkanie. Brzozowski – tekst – metoda. TAWiPN Kraków 2017.
Dziękuję, gratuluję, cieszę się, że ta książka jest taka, jaka jest.
Jan Olaszek, Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976-1989. Trzecia Strona, Warszawa 2015.
Dziękuję z książkę i ciekawą rozmowę, jeszcze w październiku zeszłego roku.
Humanista
Zmarł Jerzy Jedlicki.
Jak ważnym był historykiem – pisałem kilkakrotnie. Moje myślenie o Polsce pozostanie na zawsze z tym związane.
Jakim był człowiekiem?
Najlepszym Jego świadectwem jest to, co powiedział o Janie Strzeleckim: był człowiekiem otwartej dłoni.