***
29/05/2022
Piszę wspomnienie o Adasiu, Adamie Sikorze, potrzeba nawiedzała mnie od dawna, ale nie idzie to łatwo, może dlatego, że uczucia i myśli wciąż są żywe, choć od Jego odejścia ponad dziesięć lat już minęło.
Kwestia “normalności”
23/05/2022
Jeden z ministrów tego rządu (mniejsza o nazwisko, bo i tak będzie zapomniany) oświadczył niedawno, że oni, jako katolicy i tradycjonaliści, popierają rodziny pełne i normalne, a nie połowiczne czy szczątkowe. Chodziło o przepis podatkowy, który rodzinom takim odbierał zniżkę, należną “rodzinom normalnym”.
Rodziny niepełne u nas, to matki z dziećmi, samotni ojcowie, babcie lub dziadkowie z osieroconymi wnukami. W przeważającej większości ofiary losu, przemocy i zwyrodnień, biedni, zatroskani i zagonieni. Karać ich podatkowo, to katować bezbronnych.
Premier tego rządu załatwił sobie “rozdzielność majątkową”, aby ukryć milionowe zyski, pochodzące z handlu ziemią. Jego minister powinien wyjaśnić, czy rodzina z “rozdzielnością majątkową” jest “normalna” czy nie? Premier zaś powinien wyjaśnić, czy minister o takich poglądach jest w jego rządzie normalny?
13/05/2022
Psowie, kotowie oraz inni bracia i siostry, Magazyn Gazety Wyborczej, Wolna Sobota, 2 kwietnia 2022, s. 32-33.
Laudacja promotora doktoratu honorowego Olgi Tokarczuk. Wygłoszona 23 lutego w Sali Senatu Uniwersytetu Warszawskiego Na pamiątkową edycję uniwersytecką czekamy.
A na tym kamieniu jeszcze jeden kamień, Twórczość, nr 3, 2022, s. 96-102.
Przedruk poprawiony eseju opublikowanego po raz pierwszy w “Polityce” , 1984, nr 40. Poświęcone jubileuszowi 90-lecia Wiesława Myśliwskiego.
Długi książkowe
11/05/2022
Justyna Schollenberger, Stworzenia Darwina. O granicy człowiek-zwierzę. IBL, Warszawa 2020.
Bardzo już dawno temu olśniła mnie opinia Brzozowskiego, że dzieła Darwina należą do literatury, co oznaczało, że można je czytać jako utwory językowe, ale dopiero książka Justyny Schollenberger w pełni o tym przekonuje. Nie znam światowej bibliografii “darwinologicznej”, ale w polszczyźnie jej książka jest oryginalna i odkrywcza. Winszuję, dziękuję.
Marcin Tomczak, Nie do przyrównania. Dawne krajobrazy gminy Kadzidło. Kadzidło 2021. Biblioteczka Kurpiowska, tom 38.
Ta książka jest niezrównana, nie przez sam tytuł, lecz przez wyjątkowe zestrojenie pietyzmu dla ziemi rzeczywiście ojczystej ze współczesną wiedzą naukową.
Marian Pilot, Dzikie mięso. Korporacja Ha! art, Kraków 2021.
O tym osobliwym dziełku Mariana już pisałem, a raczej cytowałem (zob. Zapiski, 11 listopada 2017).
Alicja Kisielewska, Antropologia telewizji. Telewizja w życiu codziennym w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Białystok 2021.
Opracowanie, ośmielam się, orzec – fundamentalne. Jestem teraz odległy od tej problematyki, dlatego z książką się zapoznałem, ale jej nie przestudiowałem, na co zasługuje. Podstawy antropologii telewizji (tytuł części pierwszej) czyli przesłanki teoretyczne całego ujęcia, oparte na światowej literaturze przedmiotu, zostały tu przedstawione przejrzyście i funkcjonalnie, zaś następne interpretacje telewizyjnych tekstów kultury, po prostu ciekawie! Jeszcze do tej problematyki wrócę, teraz dziękuję Alicji z pełnym uznaniem.
Andrzej Stanisław Kowalczyk, Toledo i inne przygody w Kastylii, Biblioteka “Więzi”, Warszawa bd.
Odpisałem i podziękowałem Andrzejowi zaraz po otrzymaniu tej książki. Niestety nigdy nie byłem w Toledo, za to o Cervantesie czy Lorce czytam z przejęciem.
Kwiatki Polskie. Antologia opowiadań. Związek Pisarzy ze Wsi. Fundacja Sąsiedzi. Białystok 2021.
Książkę tę dostałem od Mariana Pilota noworocznie, ale niestety nie rekomendował mnie on do Związku Pisarzy ze Wsi, może dlatego, że jestem przyszywany.
Marek Prejs, Kalwarie polskie. Perspektywa komunikacyjna. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2022.
Stefan Żeromski, Dzienniki. Tom 1, 1882-1883. Opracowali Zdzisław Jerzy Adamczyk, Beata Utkowska. Instytut Badań Literackich PAN, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, bd.
Jan Jakub Rousseau, Rousseau sędzią Jana Jakuba. Dialogi. Z francuskiego przełożył Janusz Margański. Przekład przejrzał i poprawił oraz wstępem i przypisami opatrzył Jacek Migasiński. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.
Wszystko to są moje zadłużenia, które narastały miesiącami, ponieważ byłem pogrążony w pisaniach własnych, a z upływem lat podzielność uwagi maleje. Będę teraz te długi stopniowo odrabiał, a na razie zapisuję, żeby dać świadectwo.
Rassija
08/05/2022
Nie próżnowałem przez ostatnie tygodnie (już nie pamiętam ile ich było…), czego świadectwo zamieszczam poniżej (tylko fragment). O publikacji całości zawiadomię osobno.
Dwa teatry
04/05/2022
W zeszły wtorek, 26 kwietnia w Teatrze Polskim retransmisja spektaklu Tartuffe’a Moliera z Comedie Francaise. Rocznicowe przedstawienie na pomnikowej scenie teatru francuskiego…Wydawało się, że warto tam zajrzeć na pierwszy akt, posłuchać dźwięku języka, podumać nad nieuchronną starzyzną klasyki i korzystając z przerwy wrócić do domu.
Przerwy jednak nie było, a dwie i półgodziny minęło nam, Ani i mnie, prawie niepostrzeżenie (ani razu nie spojrzałem na zegarek), w oczarowaniu wspaniałym spektaklem. To, że grana była ostrzejsza wersja sztuki, za Ludwika XIV nie dopuszczona na scenę, nie było decydujące, gdyż, oczywiście, takich subtelności siedemnastowiecznej francuszczyzny nie byliśmy w stanie uchwycić (polskie napisy bardzo pomocne); podobnie jak to, że nie był to spektakl kostiumowy, lecz “nowoczesny” w scenografii i kostiumach, co tu oznacza ich powszedniość i funkcjonalność. Można powiedzieć, że nic tutaj nie rzucało się w oczy odrębnie, choć gra aktorów była wymowna, muzyka dyskretna, sceneria odpowiednia, ponieważ było to dzieło teatralne, porywające nas rytmicznym zestrojeniem wszystkich swoich środków. Właściwie to prawie nieprawdopodobne, żeby poszczególne rytmy sceniczne (wejścia i wyjścia aktorów, przesuwanie składników sceny, itp) zmieniały się wielokrotnie, jednak cały spektakl pozostawał w nas jako grający jednym rytmem. Ekspresja słowno-cielesna aktorów (Duch “Grota” się przypominał) rytm ten podbijała i wzmagała. Prawdziwy Gesamtkunstwerk.
Co mi przypomniało wcześniejszy, również rocznicowy spektakl Don Juana, w tymże Teatrze Polskim w Warszawie, którego premiera odbyła się 29 stycznia tegoż roku, ale jak widać z daty – jeszcze przed wojną. Przedstawienie to otwierał dyrektor teatru Andrzej Seweryn, który swoim słowem, jednocześnie najpoważniejszym i lekko żartobliwym, tak jak to on potrafi, powiadomił nas, że odbywa się ono dla uczczenie 400-letniej rocznicy urodzin Moliere’a i to tego samego wieczoru, co w Comedie Francaise. Ja się trochę wzruszyłem tym jego przypomnieniem, bo pomyślałem sobie, że pięknie jest dożyć czasów, w których można uczestniczyć w takich obchodach. Dla mojej wnuczki Marysi, obecnej studentki, z którą byłem na tym przedstawieniu, było to całkowicie oczywiste i na tym właśnie polega różnica pokoleń. Andrzej Seweryn powiedział jeszcze, że będzie to spektakl, w którym aktorzy grają bez nieodzownych obecnie mikrofonów. I rzeczywiście tak było, a my wsłuchiwaliśmy się w każde ich słowo i siedzieliśmy zasłuchani. Wyzwanie, które Don Juan przedstawił posągowi Komandora, wybrzmiało pełnym głosem.